عظیمزاده حمیدرضا، فتوحی فرزانه، اختصاصی محمدرضا. مقایسه شاخصهای زبری آلماراس و زنجیر در دشتسرهای مناطق خشک (مطالعه موردی حوزه دشت یزد- اردکان). علوم آب و خاک. 1393; 18 (68) :1-10
URL: http://jstnar.iut.ac.ir/article-1-2769-fa.html
گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی و پژوهشکده مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه یزد ، hazimzadeh@yazd.ac.ir
چکیده: (8766 مشاهده)
زبری سطح خاک یکی از مشخصههای مهم در مطالعات و مهار فرسایش آبی و بادی است. وجود اجزاء سنگی در ایجاد زبری سطح خاک تاثیرگذار است. هدف از این تحقیق بررسی و مقایسه تغییرات شاخصهای زبری آلماراس و ضریب زنجیر در دشتسرهای لخت، اپانداژ و پوشیده همچنین ارتباط ضرایب با درصد پوشش سنگفرش در بخشی از حوزه دشت یزد- اردکان است. زبری سطح خاک با استفاده از زبریسنج میلهای و زنجیر در سطح اراضی سه تیپ دشتسرهای لخت، اپانداژ و پوشیده اندازهگیری شد. شاخصهای زبری در مقاطع طولی (ترانسکت) با طول cm 90 تعیین شده در قالب طرح سیستماتیک تصادفی پس از تفکیک دشتسرها، در هرکدام 30 ترانسکت بهطور تصادفی انتخاب و ارتفاع نقاط اجزاء زبری سطح آن اندازهگیری گردید. با درنظر گرفتن فاصله cm2 میلهها در قاب زبریسنج میلهای و طول 90 سانتیمتری قاب، ارتفاع 46 نقطه در هر ترانسکت ثبت گردید. سپس در هر رخساره با 37 پلاتگذاری20×20 سانتیمتر، درصد پوشش سنگفرش اندازهگیری شد. نتایج نشان داد، درصد پوشش سنگفرش در دشتسرهای لخت، اپانداژ و پوشیده به ترتیب 100-55، 85-40 و کمتر از پنج درصد سطح است. آزمون تجزیه واریانس (دانکن) نشان داد، اختلاف معنیدار ازنظر شاخص زبری تصادفی و زنجیر بین دشتسرهای لخت، اپانداژ با پوشیده در سطح آماری 1% وجود دارد. همچنین با افزایش درصد پوشش سنگفرش شاخصهای زبری آلماراس و زنجیر بهصورت نمایی در پایه نپرین افزایش مییابد. ضریب زبری آلماراس دارای همبستگی قویتر و معنیدار نسبت به ضریب زنجیر با پوشش سنگفرش است. ازنظر همبستگی دو شاخص زبری در دشتسرهای لخت، دشتسرهای اپانداژ و پوشیده بهترتیب 54، 33 و 14 درصد تغییرات ضریب زنجیر توسط شاخص زبری آلماراس قابل تبیین است. رابطه دو شاخص در دشتسرهای لخت و اپانداژ در سطح یک درصد معنیدار است درحالیکه ارتباط این دو شاخص در دشتسر پوشیده دارای ارتباط معنیدار نیست. با حرکت از دشتسر لخت به اپانداژ، ضرایب زبری کاهش مییابد. هرچند در دشتسرهای پوشیده شاخص آلماراس اندکی افزایش نشان داد ولی این اختلاف معنیدار نمیباشد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومی دریافت: 1393/6/24 | پذیرش: 1393/6/24 | انتشار: 1393/6/24