لمیا نیسی، پروانه تیشه زن،
جلد ۲۳، شماره ۳ - ( علوم آب و خاک - علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی- پاییز ۱۳۹۸ )
چکیده
رودخانه‌ها از مهم‌ترین منابع تأمین آب، برای مصارف شرب و کشاورزی هستند. رودخانه زرد یکی از منابع آب سطحی استان خوزستان به‌شمار می‌رود. هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت آب رودخانه زرد و مشاهده روند تغییرات کیفی آب این رودخانه در ایستگاه ماشین در بازه زمانی ۱۳۹۴-۱۳۷۶ توسط روش‌های آماری من‌کندال، اسپیرمن، تجزیه واریانس، حداقل اختلاف معنی‌دار (LSD) و تحلیل خوشه‌ای تأثیر احداث سد جره بر کیفیت آب است. با استفاده از آزمون LSD در مقایسه با سال ۱۳۹۴(سال شاهد) پارامترهای SAR ، Na، Cl، pH تا سال ۱۳۸۹(قبل از احداث سد) در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنی‌دار بوده‌اند و بعد از احداث سد تغییرات معنی‌دار نبوده‌اند. طبق آزمون ناپارامتریک من‌کندال pH، Ca و ۲-SO۴ دارای روند معنی‌دار صعودی به‌ترتیب به‌میزان ۰/۰۳۷، ۰/۳۹۳ و ۰/۳۷۶، متغیرهای Cl، SAR، Na و دما دارای روند نزولی معنی‌دار به‌ترتیب به‌میزان ۰/۳۸۷-، ۰/۴۱۷-، ۰/۳۸۶- و ۰/۱- هستند. آزمون اسپیرمن نشان داد احداث سد به‌میزان ۹۰ درصد باعث بهبود کیفیت آب رودخانه زرد از نظر شوری شده است اما طبق آزمون LSD این اختلاف معنی‌دار نبوده است. نتایج آنالیز واریانس نیز نشان داد پارامترهایSAR ، Na، Cl، pH، Ca و ۲-SO۴ دارای اختلاف معنی‌دار هستند. همچنین با استفاده از تحلیل خوشه‌ای داده‌های کیفی قبل از احداث سد جره به سه خوشه و پس از احداث سد به دو خوشه تقسیم‌بندی شدند که پس از احداث سد، متغیر TDS در فاصله کمتری نسبت به سایر متغیرها قرار گرفت. در‌نتیجه این امر باعث شده کیفیت آب آبیاری پایین‌دست تغییر یابد و میزان TDS شباهت بیشتری با سایر متغیرهای مورد مقایسه داشته باشد.
