خیراله ابولحسنی، قدرت اله سعیدی،
جلد ۱۰، شماره ۳ - ( پاییز ۱۳۸۵ )
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل به خشکی لاین‌های انتخاب شده از توده‌های بومی گلرنگ (Carthamus tinctorius) آزمایشی در سال ۱۳۸۱ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. در این آزمایش ۱۲ لاین اصلاحی انتخاب شده از توده‌های بومی گلرنگ همراه با دو رقم خارجی و یک توده بومی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو رژیم رطوبتی شامل آبیاری بر اساس ۵۰% و ۸۵% تخلیه رطوبت از خاک مزرعه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر دو رژیم رطوبتی، تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال ۱% از لحاظ عملکرد دانه بین ژنوتیپ‌ها مشاهده گردید. اثر متقابل بین ژنوتیپ و رژیم رطوبتی نیز در سطح احتمال ۵% معنی دار بود. بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط (روش اسنلر و دمبک) نشان داد که در بین ژنوتیپ‌ها، ژنوتیپ H۲۷ بیشترین واکنش تحمل را دارا بود و در رژیم‌های آبیاری ۵۰% و ۸۵% تخلیه رطوبتی به ترتیب دارای عملکرد دانه برابر ۳۳۵۳ و ۳۰۷۲ کیلوگرم در هکتار بود. رقم مورد کشت در اصفهان (توده کوسه) بیشترین واکنش حساسیت به خشکی را نشان داد و در این رژیم‌های رطوبتی به ترتیب دارای عملکرد دانه برابر ۳۵۲۵ و ۲۳۹۴ کیلوگرم در هکتار بود. با بررسی شاخص‌های مختلف تحمل و حساسیت به تنش رطوبتی (SSI، STI، TOL، GMP و MP)، به نظر می‌رسد که STI مناسب‌ترین شاخص برای شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل‌تر بود و بر اساس این شاخص، لاین ۲۴۲۸ E به عنوان متحمل‌ترین و رقم خارجی Ac-Sunset (از کشور کانادا) به عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ معرفی شدند. عملکرد دانه ژنوتیپ ۲۴۲۸ E در رژیم‌های آبیاری مذکور به ترتیب برابر ۴۱۷۴ و ۳۴۵۸ کیلوگرم در هکتار و برای ژنوتیپ Ac-Sunset به ترتیب برابر ۲۰۰۴ و ۱۴۳۸ کیلوگرم در هکتار بود.
