ازآنجاکه پایداری طولانی‌مدت اکوسیستم‌های باغی وابسته به حفظ کیفیت خـاک اسـت، آگـاهی از وضـعیت خـاک‌هـا و بررسی آثار فعالیت‌های صورت‌گرفته بر خصوصیات خاک بـسیار مهـم و در مـدیریت بوم نظام مـؤثر است. به‌منظور بررسی شاخص کیفیت خاک باغات بادام (Prunus dulcis) تحت شیوه¬های مختلف مدیریت شده استان چهارمحال‌وبختیاری، ۴۰ نمونه خاک مرکب از سه‌نقطه در هر باغ برداشت شد و در نهایت به ۶ گروه (سامان، بن، شهرکرد، کیار، اردل و فارسان) طبقه‌بندی شدند. برای تعیین شاخص کیفیت خاک، ویژگی خاک شامل pH، EC، کربن آلی کل و محلول در آب، تنفس پایه و ناشی از بستره، جمعیت میکروبی ریزوسفر، فسفر و پتاسیم قابل‌دسترس خاک مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که نحوه مدیریت باغات بادام در مناطق مختلف روی ویژگی‌های خاک و فرایندهای ارزیابی‌شده در این مطالعه تأثیر گذاشت. پایش خصوصیات خاک نشان داد که pH بین ۷/۰۵ تا ۸/۴۸، EC بین ۰/۲۳ تا ۲/۹۱ دسی‌زیمنس بر متر، تنفس میکروبی بین ۰/۴۴ تا ۸/۵۷ میلی‌گرم CO۲ در ۱۰۰ گرم خاک در روز، کربن آلی ۲/۰۹ تا ۴۴/۷۹ گرم بر کیلوگرم، فسفر قابل‌دسترس بین ۱/۵ تا ۱۲۲/۳ میلی‌گرم بر کیلوگرم و پتاسیم قابل‌دسترس بین ۲/۹۱ تا ۳۰۳۸ میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. اجزای شاخص کیفیت خاک شامل جزء شیمیایی، فعالیت میکربی، جمعیت میکروبی و کربن آلی خاک تعیین شد. سهم شوری خاک در کیفیت خاک، به‌دست‌آمده با استفاده از تجزیه عاملی، بیشترین (۳۱ %) بود و پس از آن ضریب معدنی‌شدن کربن میکروبی (۲۷ %)، جمعیت میکروبی ریزوسفری (۲۴ %) و کربن آلی محلول در آب (۱۸ %) بود. مقادیر شاخص کیفیت خاک برای باغ‌های بادام سامان، بن، شهرکرد، کیار، اردل و فارسان به ترتیب ۰/۴۶، ۰/۴۰، ۰/۵۱، ۰/۶۷، ۰/۵۴ و ۰/۳۷ بود. این مقادیر نشان می‌دهند که خاک‌های ارزیابی‌شده برای تولید بادام در شهرکرد، کیار و اردل مناسب هستند و برای سامان، بن و فارسان نیاز به اقدامات مدیریتی جدی برای بهبود کیفیت خاک و افزایش پایداری این اکوسیستم‌های کشاورزی وجود دارد.
