علی اشرف علی اشرف امیری نژاد، ستاره قطبی،
جلد 22، شماره 2 - ( علوم آب و خاک - علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی- تابستان 1397 )
چکیده
کیفیت خاک، به‌صورت توانایی یک خاک در انجام وظایف آن، به‌عنوان بخشی اساسی از زیستگاه بشری، تعریف می‌شود. در این پژوهش، اثرات تغییر کاربری اراضی (تبدیل اراضی جنگلی به زمین‌های کشاورزی) بر کیفیت فیزیکی خاک، در منطقه گیلان‌غرب مورد مطالعه قرار گرفت. برای انجام این تحقیق، نمونه‌های خاک از لایه‌های سطحی و تحت‌الارضی دو نوع کاربری و از دو موقعیت قله و شانه شیب حوضه‌های میاندار و ویژنان برداشت شد. ویژگی‌های فیزیکی خاک، از قبیل بافت خاک و توزیع اندازه ذرات، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، جرم مخصوص ظاهری، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها، ظرفیت نگهداری رطوبت و درصد کربن آلی خاک اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که تغییر کاربری مناطق جنگلی به اراضی کشاورزی، موجب کاهش شدید درصد ماده آلی خاک (به‌میزان 52 درصد) و افزایش درصد سیلت، شن و جرم مخصوص ظاهری خاک می‌شود، همچنین جنگل‌تراشی موجب کاهش میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها (از 39/0 به 14/0 میلی‌متر در حوضه میاندار)، کاهش میزان رس، کاهش تخلخل و به‌دنبال آن کاهش ظرفیت نگهداری رطوبت و کاهش هدایت هیدرولیکی اشباع خاک (از 34/10 به 86/1 سانتی‌متر در ساعت) شده است. به‌طورکلی، نتایج ثابت می‌کند که تغییر کاربری اراضی جنگلی به کشاورزی، سبب کاهش شدید کیفیت فیزیکی خاک و قابلیت تولید آن می‌شود.
