154 نتیجه برای آبیاری
حسین شریفان، صابر جمالی، فراست سجادی،
جلد 22، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
بهمنظور بررسی اثر رژیمهای مختلف آبیاری و سطوح مختلف شوری بر برخی شاخصهای فیزیولوژیک گیاه دارویی کینوا رقم Sajama در سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی محاسبه شده با استفاده از تشت تبخیر کلاس A) و پنج سطح شوری (5/0، 3/4، 8، 8/11 و 16 دسیزیمنس بر متر) بودند. نتایج حاصل نشان داد که اثر کمآبیاری بر شاخص سطح برگ، شاخص سبزینگی و محتوای نسبی آب برگ (01/0>P) و بر طول برگ و عرض برگ (05/0>P) معنیدار شد. اثر شوری بر شاخص سطح برگ، شاخص سبزینگی، طول برگ، عرض برگ، محتوای نسبی آب برگ و وزن مخصوص برگ (01/0>P) و بر طول دمبرگ (05/0>P) معنیدار شد، همچنین اثر متقابل کمآبیاری و تنش شوری بر شاخص سبزینگی و محتوای نسبی آب برگ (01/0>P) و عرض برگ (05/0>P) معنیدار شد. نتایج نشان داد که گیاه کینوا به کمآبیاری مقاوم است، بهطوریکه کاهش میزان آب آبیاری از 100 به 50 درصد تبخیر از تشت، شاخص سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ را بهمیزان 6/24 و 3/7 درصد کاهش داد. همچنین نتایج حاکی از آن است که گیاه کینوا مقاوم به شوری آب آبیاری بوده، بهطوریکه افزایش اختلاط آب دریا بهمیزان 30 درصد با تیمار شاهد اختلاف معنیداری در تمامی صفات نداشت. از طرفی میتوان نتیجه گرفت که با اعمال مدیریت مناسب در مزرعه، استقرار این گیاه را درشرایط وجود آب و خاک شور تضمین نمود.
جهانگیر خواجه علی، مهناز کهنسال، بیژن حاتمی، مصطفی مبلی،
جلد 22، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
زنجرک مو (Arboridia kermanshah) مهمترین آفت مو از نظر اقتصادی در اصفهان است. تأثیر دو رژیم آبیاری معمولی (100 لیتر برای هر بوته در هفته) و حداقل (100 لیتر برای هر بوته در هر دو هفته یکبار) بر نوسانات فصلی، میزان خسارت و درصد پارازیتیسم تخم جمعیت زنجرک مو A. kermanshah روی ارقام یاقوتی سفید، ریشبابا سیاه، ریشبابا سفید، عسکری و شاهانی در طرح بلوک کامل تصادفی در قالب کرتهای خرد شده در سه تکرار در سالهای 1384 و 1385 در دانشگاه صنعتی اصفهان، بررسی شد. نمونهبرداری از حشرات کامل و پورههای زنجرک مو با دستگاه مکنده (D-VAC) بهصورت هفتگی صورت گرفت. تخم های سالم و پارازیته هر هفته، با نمونهبرداری از برگ در سه ارتفاع از تاج گیاه در هر کرت شمارش شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تراکم جمعیت، درصد خسارت زنجرک مو و درصد پارازیتیسم تخم آن در هر دو سال مطالعه در کرتهای با آبیاری معمولی، بیشتر از کرتهای با آبیاری حداقل بود. حداکثر تراکم حشره کامل و پوره در خردادماه و اوایل تیرماه روی رقم یاقوتی سفید مشاهده شد. بیشترین میزان تراکم تخم و درصد پارازیتیسم بهترتیب در خرداد و ماههای مهر و آبان روی رقم ریشبابا سیاه در آبیاری معمولی بود. حداکثر خسارت روی رقم یاقوتی سفید در مرداد و شهریور و حداقل خسارت روی ارقام عسکری و شاهانی هر دو در رژیم آبیاری معمولی حاصل شد.
فراست سجادی، حسین شریفان، صابر جمالی،
جلد 22، شماره 3 - ( 8-1397 )
چکیده
عملکرد گیاه، تابعی از توزیع ریشه و فعالیت آن است. در شرایط غرقابی، رشد کافی و کارایی ریشه برای بهرهوری محصول ضروری هستند. هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر رژیمهای متفاوت آبیاری بر توسعه ریشه، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه فلفل سبز (Capsicum annum L.) رقم گرین هاشمی بود. آزمایش مذکور در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانهای در بهار و تابستان سال 1394 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، انجام شد. رژیمهای مختلف آبیاری شامل سه سطح (100، 125 و 150 درصد تبخیر از تشت کلاس A) بود. نتایج نشان داد که بیشآبیاری بر حجم، طول، سطح ریشه، وزن تر و خشک ریشه و تعداد میوه برداشت شده در بوته در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود، ولی بر بهرهوری مصرف آب و وزن تر و خشک میوه در سطح پنج درصد معنیدار بود. نتایج نشان داد که گیاه فلفل سبز به بیشآبیاری حساس است، بهطوریکه افزایش میزان آب آبیاری از 100 به 125 درصد تبخیر از تشت، حجم ریشه، طول ریشه، بهرهوری مصرف آب، تعداد میوه برداشت شده و وزن تر میوه را بهمیزان 20، 8/13، 26، 29 و 4/6 درصد کاهش داد. همچنین نتایج حاکی از آن است که افزایش آب آبیاری منجر به کاهش معنیدار وزن تر میوه شد.
رضا جمالی، سینا بشارت، مهدی یاسی، افشین امیرپور دیلمی،
جلد 22، شماره 3 - ( 8-1397 )
چکیده
شبکه آبیاری و زهکشی زرینهرود با مساحت 65000 هکتار، مهمترین شبکه حوضه دریاچه ارومیه است که به طور مستقیم با دریاچه در ارتباط است. با بحران کنونی دریاچه، بررسی کارایی وضعیت موجود شبکه در برنامه نجات دریاچه ارومیه ضروری است. هدف از این مطالعه، ارزیابی راندمانهای انتقال، توزیع، کاربرد و بهره وری آبیاری در سطح مزارع شبکه است. سه محصول از الگوی کشت منطقه با بیشترین سطح زیر کشت (چغندر 10 درصد، یونجه 22 درصد و گندم 38 درصد) انتخاب شد. روش غالب آبیاری منطقه بهصورت آبیاری سطحی است. در سطح شبکه، رطوبت خاک مزرعه در قبل و بعد از آبیاری، خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی خاک و حجم مصرف آب برای آبیاری اندازهگیری شد. نتایج نشان میدهد که متوسط راندمان انتقال در کانالهای با پوشش بتنی شبکه حدود 79 درصد است که در دامنه 33 درصد (در کانالهای کوچکتر) تا 100 درصد (در کانالهای بزرگتر) قرار دارد. راندمان توزیع آب در شبکه، به طور متوسط 76 درصد است که بین 50 و 100 درصد متغیر است. راندمان کاربرد آب در مزارع براساس تحلیل بیلان رطوبتی خاک، از 41 درصد در بافت خاک لوم رسی شنی تا 66 درصد برای بافت رسی متغیر بوده است. براساس تحلیل دادههای میزان برداشت محصول، هزینههای تولید و قیمت فروش محصول، کارایی مصرف آب (برحسب کیلوگرم محصول بهازای هر مترمکعب آب مصرفی) از 4/0 برای یونجه مسن تا 1/5 برای چغندرقند متفاوت است. میزان بهرهوری آب در این شبکه (برحسب ریال بهازای هر مترمکعب آب مصرفی) بین 2740 برای یونجه با سن بالای 10 سال و 6900 برای گندم است. میتوان نتیجه گرفت که در صورت محدودیت آب، به لحاظ اقتصادی اولویت کشت بهترتیب گندم، چغندرقند و یونجه خواهد بود.
مرضیه یزدخواستی، محمد شایان نژاد، حمیدرضا عشقی زاده، محمد فیضی،
جلد 22، شماره 3 - ( 8-1397 )
چکیده
با توجه به گسترش آب شور در کشور، استفاده از مدیریت کاربرد تلفیقی آب شور و شیرین یک راهکار بهینه برای تولید محصولات، تحت شرایط تنش شوری است. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. تیمارهای مورد استفاده پنج مدیریت آبیاری شامل: آبیاری با آب شور (شوری پنج دسیزیمنس بر متر)، آبیاری با آب شیرین (آب شهری)، آبیاری یک در میان، آبیاری با آب تلفیقی و آبیاری با آب شیرین تا خوشهدهی و سپس آب شور بود. افزایش شوری اثر معنیداری بر عملکرد بوته تر، بوته خشک و دانه داشت. حداکثر عملکرد بوته تر، بوته خشک و دانه مربوطه به آبیاری با آب شیرین بهترتیب بهمیزان 14/4، 45/2 و 588/0 کیلوگرم بر مترمربع و حداقل آن مربوط به آبیاری با آب شور بهترتیب بهمیزان 34/1، 765/0 و 0957/0 کیلوگرم بر مترمربع بود. پس از تیمار شاهد، مدیریت آبیاری تلفیقی بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. شاخص های مختلف آماری نشان داد که مدل SWAP توانایی شبیه سازی عملکرد محصول را با دقت نسبتاً خوبی دارد. مقدار ضریب تبیین برای عملکرد محصول 65/0 به دست آمد. توانایی شبیه سازی عملکرد مدل بهترتیب در تیمارهای آبیاری شور در انتهای فصل، یک در میان، آب شور، تلفیقی و آب شیرین است.
اکبر همتی، هادی اسدی رحمانی،
جلد 22، شماره 4 - ( 9-1397 )
چکیده
بهمنظور تعیین اثرات باکتریهای ریزوبیوم و قارچ میکوریزا آربسکولار در کارایی مصرف آب و عملکرد لوبیا در شرایط تنش خشکی، اقدام به اجرای آزمایش بهصورت کرتهای خرد شده در طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی فارس طی سالهای 1394 و 1395 شد. در سطوح اصلی، تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری در 80،60 و 100 درصد آب قابل استفاده (AW) و در سطوح فرعی پنج تیمار مجزا و ترکیبی باکتری ریزوبیوم سویههای 160 و 177 و قارچ میکوریزا آربسکولار همراه با تیمار شاهد قرار داشت. نتایج نشان داد که اثرات تیمارهای تنش خشکی و کودهای زیستی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب اثر معنیداری در سطح پنج درصد داشتند. بیشترین مقدار عملکرد دانه برابر 2371 کیلوگرم در هکتار همراه با بیشترین کارایی مصرف آب (522 گرم دانه در متر مکعب آب)، در شرایط تنش خشکی با مصرف سویههای باکتری ریزوبیوم 160 و 177 و قارچ میکوریزا آربسکولار بهدست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد، کاربرد زادمایه باکتریهای ریزوبیوم و قارچ میکوریزا در شرایط تنش خشکی باعث افزایش عملکرد و کارایی مصرف آب در لوبیا شده است.
حامد نوذری، سعید آزادی، وحید رضاوردی نژاد،
جلد 23، شماره 1 - ( 3-1398 )
چکیده
با توجه به افزایش جمعیت، افزایش تولید گیاهان زراعی یکی از نیازهای ضروری جامعه است. از آنجایی که شوری آب و خاک تأثیر زیادی در کاهش عملکرد محصولات کشاورزی دارد، لذا با اعمال روشهای مناسب آبیاری میتوان میزان کاهش محصول را تا حدود زیادی برطرف کرد. در تحقیق حاضر، با بسط مدل کامپیوتری VENSIM که مبتنی بر روش تحلیل پویایی سیستم است، علاوه بر شبیهسازی اثر توأم تنش آبی و شوری بر عملکرد محصول چغندرقند، رطوبت و شوری خاک در ناحیه ریشه نیز شبیهسازی شد. همچنین، بهمنظور واسنجی و اعتباریابی نتایج مدل از دادههای جمعآوری شده مربوط به 9 تیمار از اراضی تحقیقاتی شبکه آبیاری سمت راست آبشار واقع در حوضه هیدرولوژیک رودخانه زایندهرود استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل آماری و محاسبه RMSE و خطای استاندارد، میزان برازش میان مقادیر اندازهگیری و شبیهسازی شده عملکرد محصول، رطوبت و شوری خاک در ناحیه ریشه محاسبه شد. میانگین این شاخصها برای تمامی تیمارها بهترتیب 98/2776 کیلوگرم بر هکتار و 07/0 برای عملکرد محصول، 026/0 و 09/0 برای رطوبت خاک و نهایتاً 54/0 دسیزیمنس بر متر و 08/0 برای شوری خاک در ناحیه ریشه برآورد شد که دقت خوبی را نسبت به شرایط واقعی نشان میدهد. نتایج نشان داد که مدل حاضر میتواند با واسنجی دقیق و کامل، در تخمین عملکرد محصول از دقت خوبی برخوردار باشد.
فاطمه سروش، بهروز مصطفیزاده فرد، سید فرهاد موسوی، فریبرز عباسی،
جلد 23، شماره 1 - ( 3-1398 )
چکیده
نفوذ، مهمترین ویژگی در طراحی و مدیریت هر سامانه آبیاری سطحی است. از آنجاییکه هیدرولیک جریان در جویچههای مارپیچی در مقایسه با جویچههای استاندارد متفاوت است، باید دقت روشهای تخمین پارامترهای نفوذ برای طراحی و مدیریت بهینه آبیاری جویچهای گردشی ارزیابی شود. این پژوهش با هدف مقایسه دقت روشهای دو نقطهای الیوت و واکر و دو زمانی در تخمین پارامترهای معادله نفوذ آبیاری جویچهای گردشی با استفاده از چهار سری داده مزرعهای انجام شد. دقت توابع نفوذ برآورد شده با انجام شبیهسازی غیرماندگار جریان با استفاده از مدل کم- تغییر/ کم جریان اعتبارسنجی شد. نتایج نشان داد که منحنیهای پیشروی پیشبینی شده به روش الیوت و واکر (با میانگین RMSE، 68/0 دقیقه) قابل مقایسه با روش دو زمانی (با میانگین RMSE، 66/0 دقیقه) بود. ضریب راندمان نش ساتکلیف هیدروگراف خروجی شبیهسازی شده با روشهای دو زمانی و دو نقطهای بهترتیب 89/0 و 50/0 بود که نشانگر قدرت پیشبینی بهتر روش دو زمانی است. علاوه بر این روش دو زمانی، کل حجم نفوذ را با خطای نسبی (5/1- درصد) کمتر از روش دو نقطهای (2/47- درصد) پیشبینی میکند. بنابراین استفاده از دادههای پس از پیشروی (مانند روش دو زمانی) برای برآورد پارامترهای تابع نفوذ، شبیهسازی جریان در جویچههای گردشی را بهبود میبخشد.
علی شعبانی،
جلد 23، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
کمبود آب آبیاری مهمترین محدودیت در تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمهخشک است. کمآبیاری یک روش برای مقابله با کمبود آب و افزایش کارایی مصرف آب است. تعیین عمق بهینه آب آبیاری بر اساس تحلیلهای اقتصادی یکی از مسائل مهم در استراتژی کمآبیاری است. در این مطالعه، معادلات لازم برای تعیین عمق بهینه آب آبیاری زمانی که قیمت محصول متغیر و تابع آب آبیاری باشد، تعیین شد. نتایج نشان داد که کاربرد عمق آب آبیاری بهینه در حالت محدودیت زمین (144/98 سانتیمتر) منجر به حداکثر شدن سود در واحد سطح (2089741 ریال بر هکتار) میشود. کاربرد عمق آب آبیاری در شرایط محدودیت زمین باعث 17/48 درصد کاهش مقدار آب آبیاری و 15/05 درصد افزایش درآمد کل در مقایسه با آبیاری کامل میشود. در شرایط محدودیت آب (بدون محدودیت زمین) با بهکار بردن آب ذخیره شده برای افزایش سطح زیر کشت، مقدار درآمد خالص کل حداکثر مقدار شد. کاربرد آب آبیاری بهینه با شرایط محدودیت آب موجب 31/2 درصد کاهش مقدار آب آبیاری و 45 و 52/36 درصد افزایش بهترتیب در سطح زیر کشت و درآمد خالص کل در مقایسه با آبیاری کامل شد. کاشت چغندرقند در منطقه مورد مطالعه سودآور خواهد بود اگر مقدار آب آبیاری بیشتر از 67/53 سانتیمتر باشد.
زهرا امیری، مهدی قیصری، محمدرضا مصدقی، مهسا سادات طباطبایی، مهرناز مرادیان نژاد،
جلد 23، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
مکان اندازهگیری رطوبت خاک در مدیریت آبیاری بهدلیل تغییرات مکانی زیاد ویژگیهای هیدرولیکی خاک و چگونگی توسعه ریشه گیاه از اهمیت ویژهای برخودار است. هدف از این پژوهش، تعیین مکان مناسبی برای اندازهگیری رطوبت خاک در مدیریت آبیاریقطرهای- نواری بود که بیانگر میانگین رطوبت خاکرخ (θavg) باشد. به همین منظور توزیع رطوبت خاک (θij) در مرحله تاسلدهی ذرت و در طول یک دور آبیاری (73- 68 روز پس از کاشت) در انتهای فصل رشد اندازهگیری شد. نتایج نشان داد بیش از 70 درصد طول ریشه گیاه تا عمق 30 سانتیمتری از سطح خاک قرار دارد. با پذیرفتن 10± درصد خطا نسبت به میانگین رطوبت خاکرخ، محدودهای از خاکرخ مشخص شد که در بازه خطای پذیرفته شده قرار گرفته و از طرفی بیشترین نزدیکی به میانگین رطوبت خاک دارد (0/9θavg<θRec<1/1θavg). از همپوشانی θRec در طول یک دور آبیاری، مکان مناسب برای اندازهگیری رطوبت خاک در فاصله افقی از نوار آبیاری تا 20 سانتیمتر و عمق 20- 10 سانتیمتری از سطح خاک بهدست آمد. از جمله عواملی که در تعیین مکان مناسب اندازهگیری رطوبت خاک در راستای میانگین رطوبت خاکرخ بایستی در نظر گرفته شود، توجه به چگونگی توسعه سیستم ریشه و محدودهای از خاکرخ است که تجمع بیشترین تراکم طول ریشه بوده و از طرفی حداکثر جذب آب از این ناحیه صورت میگیرد.
بهزاد نویدی نساج، نرگس ظهرابی، علی شهبازی،
جلد 23، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
شبیهسازی یکپارچه سیستمهای منابع آب ابزاری کارآمد در ارزیابی و اتخاذ گزینههای مختلف تصمیمگیری و سیاست گزاریهای کلان در راستای دستیابی به توسعه پایدار حوضه آبریز است. از جمله سیاستهای مدیریتی در حوضههای آبریز افزایش راندمان اراضی کشاورزی است. ارزیابی این سیاستها با توجه به پیچیدگی عملکرد اجزا حوضههای آبریز و اندرکنش آنها با یکدیگر و نیز نوسانات آبدهی بهدلایل مختلف از جمله تغییرات اقلیم از حساسیت بسیاری برخوردار است. با توجه به راندمان پایین آبیاری در کشور ایران، این مطالعه اثر سناریوهای مدیریتی شامل: افزایش بلندمدت راندمان آبیاری تا 20 درصد در بازههای 5 درصدی و سناریوهای نوسانات آبدهی شامل کاهش 5 و 10 درصد میانگین آورد رودخانههای حوضه را بر شاخصهای اعتمادپذیری و آسیبپذیری سیستم منابع آب حوضه دز براورد کرد. ترکیب این سناریوها در مدل WEAP بهصورت یکپارچه شبیهسازی شد. سناریوها یکبار برای شبکه آبیاری دز و بار دیگر برای کل اراضی کشاورزی حوضه دز شبیهسازی شدند. در سناریوهای کاهش آورد با کاهش 5 و 10 میانگین سالانه آورد، از میزان اعتمادپذیری بهترتیب 5/69 و 18/89 درصد کاسته شد. بهبود راندمان آبیاری 20 درصد در سناریویی که آوردهای فعلی را در نظر میگیرد، موجب دستیابی به اعتمادپذیری 73/58 شد. در سناریو کاهش آورد 5 درصد، اعتمادپذیری بهازای افزایش راندمان 20 درصد در شبکه، 3/8 درصد و بهازای بهبود 15 و 20 درصد راندمان در کل اراضی کشاورزی، بهترتیب 8/3 و 7/5 درصد افزایش داشت. در سناریو کاهش آورد 10 درصد بهازای بهبود راندمان 10، 15 و 20 درصد در شبکه آبیاری، اعتمادپذیری بهترتیب 1/91، 3/8 و 5/7 درصد و بهازای بهبود راندمان در کل اراضی کشاورزی حوضه بهترتیب 3/8، 9/46 و 13/2 درصد افزایش داشت. شاخص آسیبپذیری نیز در کلیه سناریوها بین 25 تا 31 درصد متغیر بود که این نوسان مورد تحلیل سیستمی قرار گرفته است.
پریا شجاعی، مهدی قیصری، حمیده نوری، هادی اسماعیلی، سید سعید اسلامیان،
جلد 23، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
ایجاد و حفاظت از فضاهای سبز شهری در محیطهای خشکی که با مشکلات کمبود آب، آلودگی هوا و کمبود فضاهای سبز طبیعی مواجه است، ضروری بوده و نیاز به تمهیدات ویژهای دارد. کمبود آب در اصفهان بزرگترین چالش مدیران آب شهر است. تخمین، دقیق نیاز آبی فضاهای سبز شهری در مناطقی با آبوهوای خشک بهمنظور مدیریت بهینه آبیاری بسیار ضروری است. در این پژوهش نیاز آبی گیاهان باغ گلها، بیش از 200 نوع گونه گیاهی، با استفاده از دو روش WUCOLS و LIMP در طول سالهای 2011 تا 2013 تخمین زده شد و حجم آب بهکار رفته با نیاز آبیاری تخمینزده، مقایسه شد. بهطور متوسط، نیاز ناخالص آبیاری سالانه با روش WUCOLS برابر 1164 میلیمتر بود که 15 درصد کمتر از مقدار 1366 میلیمتر آبیاری انجام شده است. درحالی که نیاز ناخالص آبیاری سالانه با روش LIMP برابر 1239 میلیمتر بود که 9 درصد کمتر از حجم آب بهکار رفته سالانه است. بر اساس تخمین های LIMP، امکان کاهش 9 درصدی در مصرف آب سالانه باغ وجود دارد. نتایج این مطالعه لزوم اصلاح مداوم مقادیر آبیاری فضای سبز با درنظر گرفتن شرایط آبوهوایی (بهویژه بارش) را نشان داد.
لمیا نیسی، پروانه تیشه زن،
جلد 23، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
رودخانهها از مهمترین منابع تأمین آب، برای مصارف شرب و کشاورزی هستند. رودخانه زرد یکی از منابع آب سطحی استان خوزستان بهشمار میرود. هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت آب رودخانه زرد و مشاهده روند تغییرات کیفی آب این رودخانه در ایستگاه ماشین در بازه زمانی 1394-1376 توسط روشهای آماری منکندال، اسپیرمن، تجزیه واریانس، حداقل اختلاف معنیدار (LSD) و تحلیل خوشهای تأثیر احداث سد جره بر کیفیت آب است. با استفاده از آزمون LSD در مقایسه با سال 1394(سال شاهد) پارامترهای SAR ، Na، Cl، pH تا سال 1389(قبل از احداث سد) در سطح اطمینان 95 درصد معنیدار بودهاند و بعد از احداث سد تغییرات معنیدار نبودهاند. طبق آزمون ناپارامتریک منکندال pH، Ca و 2-SO4 دارای روند معنیدار صعودی بهترتیب بهمیزان 0/037، 0/393 و 0/376، متغیرهای Cl، SAR، Na و دما دارای روند نزولی معنیدار بهترتیب بهمیزان 0/387-، 0/417-، 0/386- و 0/1- هستند. آزمون اسپیرمن نشان داد احداث سد بهمیزان 90 درصد باعث بهبود کیفیت آب رودخانه زرد از نظر شوری شده است اما طبق آزمون LSD این اختلاف معنیدار نبوده است. نتایج آنالیز واریانس نیز نشان داد پارامترهایSAR ، Na، Cl، pH، Ca و 2-SO4 دارای اختلاف معنیدار هستند. همچنین با استفاده از تحلیل خوشهای دادههای کیفی قبل از احداث سد جره به سه خوشه و پس از احداث سد به دو خوشه تقسیمبندی شدند که پس از احداث سد، متغیر TDS در فاصله کمتری نسبت به سایر متغیرها قرار گرفت. درنتیجه این امر باعث شده کیفیت آب آبیاری پاییندست تغییر یابد و میزان TDS شباهت بیشتری با سایر متغیرهای مورد مقایسه داشته باشد.
بیتا مروج الاحکامی،
جلد 23، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
آبیاری جویچهای یکی از معمولترین روشهای آبیاری سطحی است. با این وجود، تخمین دقیق معادله نفوذ آب به خاک، مهمترین چالش در ارزیابی این روش آبیاری است. در این مطالعه، روش ساده و سریع گروه نفوذ ارائه شده توسط NRCS-USDA(RSIF) بر مبنای ویژگیهای فیزیکی خاک، در تخمین پارامترهای معادله نفوذ کوستیاکف- لوییس ارزیابی شد. همچنین، روش مذکور برمبنای شرایط حاکم بر آبیاری و با لحاظ ویژگیهای فیزیکی خاک توسعه یافت (D-RSIF). دو تیمار آبیاری شامل جریان ورودی ثابت و متغیر با چهار تکرار آزمایش و مراحل مختلف آبیاری شامل پیشروی، ذخیره و پسروی با کاربرد مدل اینرسی- صفر توسعهیافته و استفاده از دو روش RSIF و D-RSIF، شبیهسازی شدند. نتایج نشان داد که تفاوت پیشروی و رواناب شبیهسازی شده با استفاده از مدل اینرسی- صفر در روشهای D-RSIF و RSIF در سطح پنج درصد معنیدار بود. در تیمار جریان ورودی متغیر، خطای براورد حجم رواناب بهطور متوسط در روش RSIF، D-RSIF، واسنجی چندمرحلهای و دونقطه بهترتیب برابر با 10، 6، 12 و 41 درصد بود. همچنین خطای برنامهریزی آبیاری، بر اساس ویژگیهای فیزیکی خاک 14(RSIF) درصد بود که این به مفهوم مصرف آب، بیشتر از حد نیاز است.
مجید عرب فرد، علی شاهنظری، میرخالق ضیاتبار احمدی،
جلد 23، شماره 4 - ( 9-1398 )
چکیده
در پژوهش حاضر توزیع رطوبت در خاک ماسهای تحتتأثیر تیمارهای روش آبیاری (کوزهای، قطرهای و قطرهای نواری) با فشارهای ثقلی معادل 5/0، 5/1 و3 متر در شرایط کشت هندوانه ارزیابی شد. رطوبت در اعماق مختلف و در دو فاصله 5 و 20 سانتیمتری از گیاه با دستگاه TDR اندازهگیری شد و نتایج نشان داد که هر چند با روش آبیاری کوزهای میتوان رطوبت اعماق مختلف خاک را تا حد 16 درصد بهصورت ثابت نگه داشت، لیکن بیشترین درصد رطوبت در عمقهای 40، 50 و 60 سانتیمتر تیمار آبیاری قطرهای ثقلی و کمترین آن نیز در آبیاری کوزهای اتفاق افتاد. در آبیاریهای قطرهای با استفاده از فشارهای ثقلی ضمن تعدیل رطوبت خاک بین 15 تا 22 درصد، میتوان با انتخاب دور آبیاری قطع و وصلی، رطوبت در زمانهای مختلف آبیاری را در محدوده ثابتی نگه داشت. بنابراین ضمن اثبات امکان کاربرد آبیاری قطرهای با استفاده از حداقل فشار آبیاری موجود در بیشتر اراضی کشاورزی (5/0 متر)، با کاربرد آبیاری کوزهای میتوان رطوبت خاک ماسهای را در حد ثابت نگه داشت و از این خاک برای کشت گیاهان مثمر مانند هندوانه استفاده کرد.
افسانه ابراهیمی، محمد شایان نژاد، محمد رضا مصدقی،
جلد 23، شماره 4 - ( 9-1398 )
چکیده
الگوی خیسشدگی در آبیاری قطرهای از ویژگیهای مهمی است که در هنگام طراحی باید به آن توجه شود. بهبود ابعاد الگوی خیسشدگی موجب افزایش کارایی مصرف آب و سیستم آبیاری میشود. هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر کاربرد شلتوک برنج و بیوچار (biochar) آن بر الگوی خیسشدگی خاک رس سیلتی تحت آبیاری قطرهای سطحی بود. در این پژوهش از یک جعبه به طول 200، عرض 50 و ارتفاع 100 سانتیمتر استفاده شد. بهمنظور سهولت در پر و خالی کردن، تنها تا ارتفاع 50 سانتیمتری آن از خاک پر شد. شلتوک برنج و بیوچار بهمیزان صفر، یک و دو درصد وزنی خاک با آرایش فاکتوریل تیمارها در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار افزوده شد. بیوچارها در دمای 500 درجه سانتیگراد تهیه شدند. آزمایشها با قطرهچکان دارای دبی ثابت چهار لیتر در ساعت با مدتزمان آبیاری سه ساعت انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد حضور تیمارهای آلی سبب افزایش رطوبت خاک در دامنه رطوبتی گنجایش زراعی تا نقطه پژمردگی دائم شدند که این افزایش در تیمار بیوچار دو درصد نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. همچنین افزودن شلتوک و بیوچار در خاک رسی سیلتی سبب کاهش پیشروی افقی و افزایش پیشروی عمودی شد.
مهدی مکاری، هادی دهقان، مجید طاهریان،
جلد 23، شماره 4 - ( 9-1398 )
چکیده
این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر استراتژیهای جدید کمآبیاری بر عملکرد کمّی و بهرهوری مصرف آب دو رقم ذرت علوفهای بر پایه طرح کامل تصادفی در قالب کرتهای یکبار خرد شده در سه تکرار، انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل 1) آبیاری کامل (FI)، 2) کمآبیاری بهصورت استاتیک (SDI)، 3) کمآبیاری بهصورت پویا (DDI)، 4) کمآبیاری بهصورت پویا که در آن در یکسوم ابتدای رشد 90 درصد نیاز آبی گیاه، در یکسوم بعدی دوره رشد 75 درصد و در یکسوم انتهایی دوره رشد 50 درصد نیاز آبی برای بخشی از سیستم ریشهای گیاه، تأمین شد (DPRD) و 5) کمآبیاری بهصورت استاتیک که در آن 75 درصد نیاز آبی گیاه بهطور ثابت و در تمام طول فصل رشد برای بخشی از سیستم ریشهای تأمین شد (SPRD) بودند. نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین استراتژهای آبیاری وجود داشت. در مقایسه با تیمار آبیاری کامل، تیمارهای آبیاری SDI، DDI، SPRD و DPRD عملکرد ذرت را بهترتیب 18، 27، 49 و 53 درصد کاهش دادند. نتایج همچنین نشان داد که بین دو رقم ذرت تفاوت معنیداری وجود نداشت. در مقایسه با تیمار آبیاری کامل، تیمار SDI بهرهوری مصرف آب را 14 درصد افزایش داد درحالی که تیمارهای DDI، SPRD و DPRD بهرهوری مصرف آب را بهترتیب 3، 19 و 44 درصد کاهش دادند. بر اساس تحلیل اقتصادی انجام شده، عمق بهینه آبیاری برای رسیدن به بیشترین سود خالص 5/858 میلیمتر بهدست آمد. بهطور کلی استراتژی آبیاری SDI برای منطقه مورد مطالعه پیشنهاد میشود.
آسا ریگی کارواندری، احمد مهربان، حمید رضا گنجعلی، خالد میری، حمیدرضا مبصر،
جلد 23، شماره 4 - ( 9-1398 )
چکیده
آب از مهمترین عوامل تولید محصولات کشاورزی در سرتاسر جهان است و کمبود آن در بخش کشاورزی لزوم استفاده از کمآبیاری را نمایان میسازد. بنابراین در این پژوهش بهمنظور مشخصکردن اثر دو روش کمآبیاری بر شاخصهای رشد گیاه دارویی رزماری، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی نهال و بذر شهرداری ایرانشهر در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396، اجرا شد. در این آزمایش، تیمارها شامل آبیاری کامل، کمآبیاری تنظیمشده و آبیاری ناقص ریشه هر کدام در دو سطح 75 و 55 درصد آبیاری کامل بودند. نتایج نشان داد که اعمال کمآبیاری در سطوح 75 و 55 درصد آبیاری کامل باعث صرفهجویی بهترتیب 6/18 و 3/34 درصدی در مصرف آب شد. مقایسه دو تیمار آبیاری کامل و تأمین 75 درصد آبیاری کامل اعمال شده در آبیاری ناقص ریشه باعث کاهش 7/6 درصدی وزن خشک اندام هوایی، 3/14 درصدی ارتفاع بوته و 1/12 درصدی تعداد شاخه زایا شد. این در حالی بود که توسعه مناسب ریشه گیاه در سطح تأمین 75 درصد آبیاری کامل اعمال شده در آبیاری ناقص ریشه، افزایش 9/12 درصدی بهرهوری آب را نسبت به تیمار آبیاری کامل در پی داشت. از اینرو با در نظر گرفتن مسائل مربوط به کمبود آب، میتوان سطح تأمین 75 درصد آبیاری کامل در شرایط آبیاری ناقص ریشه را بهعنوان تیمار برتر و راهکار مناسب برای مقابله با بحران آب، برای حرکت بهسمت یک سامانه کشاورزی پایدار توصیه کرد.
مرتضی خواست، موسی حسام، ابوطالب هزارجریبی، امید محمدی،
جلد 24، شماره 1 - ( 3-1399 )
چکیده
با توجه به افزایش روزافزون قطعات زراعی کوچک، سیستم کیت آبیاری قطرهای بدون پمپ، میتواند روش مقرون به صرفهای باشد. از اینرو در این پژوهش ویژگیهای پخش آب (دبی، ضریب یکنواختی پخش (CU) و ضریب تغییرات دبی) در آبیاری کیت مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق با ایجاد فشار کارکردهای 1، 2، 3 و 4 متر و سه تکرار آبیاری، ویژگیهای گسیلندگی چهار نوع قطرهچکان کوزهای 2 نازله، 8 نازله، آسان دریپر و نتافیم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در فشار 1 متری، قطرهچکانهای کوزهای 2 نازله و 8 نازله با ضرایب یکنواختی پخش برابر با 98/39 و 99/30 درصد و دبی خروجی 3/60 و 3/62 لیتر بر ساعت، در فشار 2 متر قطرهچکان آسان دریپر با دبی پخش 3/85 لیتر بر ساعت و یکنواختی پخش 99/44 درصد و در ارتفاع 3 و 4 متر قطرهچکان نتافیم با دبی خروجی بهترتیب برابر با 3/87 و 3/97 لیتر بر ساعت و ضرایب یکنواختی 99/32 و 99/47 درصد، بهترین شرایط پخش را داشتند. در فشار کارکردهای کمتر از 2 متر قطرهچکانهای کوزهای و در فشارهای بیش از 3 متر انواع نتافیم و آسان دریپر بهدلیل وجود تنظیم کنندههای فشار، گسیلندگی بهتری داشتند. در حالت کلی هر چهار نوع قطرهچکان یکنواختی پخش و دبی مطلوبی را در فشارهای مختلف ایجاد کردند.
یوسف حسنی، سید مهدی هاشمی شاهدانی، بنفشه زهرائی،
جلد 24، شماره 1 - ( 3-1399 )
چکیده
این تحقیق به معرفی رویکرد بهرهبرداری- اقتصادی بهعنوان راهبرد جدیدی در بهرهبرداری شبکههای آبیاری پرداخته است. برای رسیدن به این مهم، دو مدل مجزای اقتصادی و بهرهبرداری با هم تلفیق شدند. هدف کلی از تلفیق این مدلها در قالب ساختار توسعهیافته واحد، تحویل و توزیع بهینه آب به واحدهای زراعی شبکه آبیاری بر اساس متوسط ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی واقع در الگوی کشت موجود آنها است. گفتنی است که بهمنظور فراهم کردن امکان ارزیابی عملکرد سامانه بهرهبرداری کانال آبیاری با بهرهگیری از رویکرد بهرهبرداری- اقتصادی، شاخص ارزیابی عملکرد کفایت تحویل و توزیع آب مورد بازنگری قرار گرفت. بهمنظور ارزیابی ساختار توسعه داده شده، کانال اصلی شبکه آبیاری رودشت در حوضه زایندهرود بهعنوان مورد مطالعاتی این تحقیق انتخاب شد و مدیریت بهرهبرداری این کانال قبل و بعد از بهکارگیری ساختار ارائه شده، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مدلسازی اقتصاد کشاورزی شبکه مورد مطالعه نشان داد که در واکنش به سیاست تحویل آب بر اساس ارزش اقتصادی آن در شرایط کمآبی، یونجه و گلرنگ در مقایسه با سایر محصولات (بهخصوص گندم)، از جمله محصولاتی هستند که در الگوی زراعی کشاورزان، سطح زیر کشت را با شدت بیشتری کاهش میدهند. دلیل این امر ارزش اقتصادی کمتر آب و سود ناخالص کمتر در واحد هکتار دو محصول گفته شده نسبت به سایر محصولات زراعی، بوده است. علت نوسانات کمتر محصول گندم را نیز میتوان با وجود هزینههای بالا، در قیمت تضمینی و بالای آن در مقایسه با سایر محصولات زراعی توجیه کرد. نتایج ارزیابی عملکرد سامانه بهرهبرداری توسعه داده شده در این تحقیق بر اساس شاخص ارزیابی عملکرد کفایت تحویل آب حاکی از آن بود که در بهرهبرداری معمول کانال (عدم بهرهگیری از رویکرد اقتصادی) بیشترین مقادیر شاخص کفایت تحویل آب مربوط به چهار آبگیر واقع در بالادست کانال بهدست آمده است. این درحالی است که با بهکارگیری رویکرد بهرهبرداری- اقتصادی، آبگیرهای 1، 6، 5 و 12 که مطابق نتایج مدلسازی اقتصادی بالاترین اولویت تحویل آب را بهدست آوردهاند، مطلوبترین مقادیر شاخص کفایت را دارا هستند.
