فرنوش طهماسبی، علیرضا حسین پور،
جلد ۱۱، شماره ۴۲ - ( ۱۰-۱۳۸۶ )
چکیده
ویژگیهای خاک نقش مهمی در جذب فسفر دارد. اطلاعات درباره جذب فسفر در خاک‌های همدان محدود است. هدف از این پژوهش بررسی سرعت جذب فسفر در تعدادی از خاک‌های همدان به وسیله دو نوع عصارهگیر بیکربنات سدیم ۵/۰ نرمال (روش اولسن) و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای در مدت ۲۵۲۰ ساعت و انتخاب بهترین معادله سینتیکی جهت توصیف جذب فسفر و بررسی هم‌بستگی خصوصیات جذب فسفر با ویژگیهای خاک بود. به این منظور ۲۰۰ میلی گرم فسفر در کیلوگرم خاک به صورتKH۲PO۴ به نمونه‌های خاک اضافه شد. خاک‌های کود داده شده با رطوبت ثابت ۲۰ درصد وزنی به مدت ۲۵۲۰ ساعت در انکوباتور در دمای ۱±۲۵درجه سانتی‌گراد نگه‌داری و در زمان‌های ۱، ۲ ، ۴، ۸ ، ۲۴، ۴۸، ۷۲، ۹۶، ۱۲۰، ۱۴۴، ۱۶۸، ۲۴۰ ، ۳۳۶ ،۵۰۴ ،۶۷۲،۸۴۰، ۱۰۰۸، ۱۱۷۶ ، ۱۳۴۴، ۱۵۱۲، ۱۶۸۰، ۱۸۴۸، ۲۰۱۶، ۲۱۸۶، ۲۳۵۲ و ۲۵۲۰ ساعت پس از اضافه کردن کود فسفره به خاک‌ها، عمل نمونهبرداری و عصاره‌گیری فسفر توسط عصارهگیر اولسن و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای انجام و معادله‌های سینتیکی مرتبه صفر، مرتبه اول، پخشیدگی پارابولیکی، تابع نمایی و الوویچ ساده شده بر دادهها برازش داده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که سرعت جذب فسفر در ابتدا سریع بوده، سپس کاهش یافت و به مقدار ثابتی رسید. مقدار فسفری که پس از ۲۵۲۰ ساعت خوابانیدن جذب شد در روش اولسن و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای به ترتیب در دامنه ۸/۲۵۳-۶/۱۶۲ و ۱/۲۵۳-۳/۱۹۳ میلیگرم در کیلوگرم بود. با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد معادله‌های سینتیکی، دو معادله الوویچ ساده شده و تابع نمایی بهتر از معادله‌های دیگر جذب فسفر را تشریح نمودند. دامنه تغییرات ضرایب سرعت در معادله الوویچ ساده شده و تابع نمایی توسط عصارهگیر اولسن به ترتیب ۴۹/۰-۰۳۶/۰ و ۳۰۴/۰-۱۵۷/۰ میلیگرم در کیلوگرم در ساعت و در روش بی کربنات آمونیوم-دیتیپیای به ترتیب ۷۶/۰-۰۷۴/۰ و ۳۸۲/۰-۱۸۴/۰ میلیگرم در کیلوگرم در ساعت بود. نمودار معادله‌ها در ۳۳۶ ساعت دارای شکستگی بود. بنابراین دو معادله بر دادهها برازش شد(صفر تا ۳۳۶ و ۳۳۶ تا ۲۵۲۰ساعت) . در بخش اول نیز با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد معادله‌های سینتیکی الوویچ، تابع نمایی و پخشیدگی پارابولیکی بهتر از معادله‌های دیگر جذب فسفر را تشریح نمودند. ضرایب سرعت تعیین شده در این معادله‌ها در خاک‌ها تغییرات زیادی داشت. در بخش دوم معادله‌های سینتیکی قادر به توصیف جذب فسفر نبودند. نتایج این مطالعه نشان داد که سرعت جذب فسفر در خاک‌ها متفاوت بود و تحت تأثیر مقدار کربنات کلسیم، آهن و آلومینیوم بلوری و بی‌شکل می‌باشد.
