علوم آب و خاک

برای بررسی اثر بیماری‌زایی قارچ Verticillium lecanii روی شته نخودفرنگی (Acyrthosiphon pisum) از فرم تجارتی قارچ (ورتالک) استفاده گردید. پوره‌های سن دوم شته نخودفرنگی با غلظت‌های ۱۰^۴، ۱۰^۵، ۱۰^۶، ۱۰^۷ و ۱۰^۸ کنیدی در میلی‌لیتر قارچ و تیمار شاهد با آب مقطر و ماده خیس‌کننده Tween-۸۰ محلول‌پاشی شد. هر غلظت با ۳۰ شته و در سه تکرار بررسی گردید. شته‌های تیمار شده در دمای ۱±۲۳ درجه سانتی‌گراد، رطوبت نسبی ۳±۹۷% و دوره نوری ۸:۱۶ ساعت (نور : تاریکی) نگهداری و روی ساقه‌های یونجه پرورش یافتند. واحدهای آزمایشی به طور روزانه و به مدت ۱۲ روز نمونه‌برداری، و حشرات مرده و پوره‌های تازه متولد شده از روی گیاه حذف گردید.

فراورده ورتالک تلفات چشم‌گیری در شته‌های تیمار شده ایجاد کرد، به طوری که میانگین درصد مرگ و میر از ۹۳/۶±۵۵/۴۵% در غلظت ۱۰^۴ کنیدی در میلی‌لیتر به ۴۵/۴±۵۵/۹۵% در غلظت ۱۰^۸ کنیدی در میلی‌لیتر افزایش یافت. LC_۵۰ محاسبه شده ۱۰^۴×۱۴/۵ کنیدی در میلی‌لیتر بود، که نشان‌دهنده بیماری‌زایی زیاد قارچ روی شته نخودفرنگی است. مقادیر LT_۵۰ با استفاده از آزمون بقا برای غلظت‌های ۱۰^۵، ۱۰^۶، ۱۰^۷ و ۱۰^۸ کنیدی در میلی‌لیتر، به ترتیب ۱۰، ۸، ۵/۶ و ۵ روز محاسبه شد. برای غلظت ۱۰^۴ کنیدی در میلی‌لیتر مقدار LT_۵۰ در طول مدت بررسی به دست نیامد. مقادیر آهنگ تولیدمثل ویژه (R_۰) با افزایش غلظت کنیدی کاهش چشم‌گیری یافت. میانگین مقدار R_۰ از ۳۸/۵±۱۵/۲۸ در شاهد به ۸۱/۱±۱۵/۵ در غلظت ۱۰^۸ کنیدی در میلی‌لیتر کاهش پیدا کرد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که ورتالک می‌تواند به عنوان عامل کنترل کننده موثری برای شته نخودفرنگی محسوب گردد. پژوهش‌های تکمیلی در شرایط طبیعی، و نیز ارزیابی این فراورده علیه آفات دیگر توصیه می‌شود.