علوم آب و خاک

به منظور تشخیص گونه غالب مگس پارازیتویید سن گندم در اصفهان، و شناخت ویژگی‌های بیولوژیک آن، طی سال زراعی 77-1376، از مناطق و ارتفاعات مختلف استان، جمعاً 9 بار نمونه‌های سن گندم جمع‌آوری، و بررسی‌های آزمایشگاهی و مزرعه‌ای لازم به عمل آمد.

 نتایج نشان داد که بین مگس‌های پارازیتویید سن گندم در شرایط آب و هوایی اصفهان،.Phasia subcoleoptrata L گونه غالب است. این گونه در شرایط مذکور دارای دو نسل در سال بوده، و زمستان را به صورت شفیره در خاک، زیر بوته‌های اماکن تابستان‌گذرانی و زمستان‌گذرانی سن گندم به سر می‌برد، و تا اوایل بهار سال بعد به صورت شفیره باقی می‌ماند. حشرات کامل نسل اول آن، قبل از ریزش سن گندم به مزارع از شفیره خارج شده، و در زمان ریزش سن، آنها را پارازیته می‌کنند. حدود 6-8 روز بعد از پارازیته شدن حشرات کامل سن گندم، تخم‌های پارازیتویید تفریخ شده و لاروها در داخل بدن میزبان شروع به رشد و نمو می‌کنند. بعد از گذشت 15-20 روز رشد خود را کامل نموده، و در داخل خاک مزارع تبدیل به شفیره می‌شوند. طول دوره شفیرگی نسل اول در شرایط آزمایشگاه برای نرها 17 روز و برای ماده‌ها 5/18 روز است. سپس حشرات کامل نسل دوم هم‌زمان با ظهور حداکثر پوره‌های سن پنج میزبان ظاهرمی‌شوند. حشرات کامل نسل دوم پارازیتویید نیز سن‌های کامل نسل جدید را پارازیته می‌کنند.

با توجه به اهمیت و توانایی زیاد زنبور پارازیتویید (Encarsia formosa Gahan (Hymenoptera: Aphelinidae در کنترل مگس سفید گلخانه (Trialeurodes vaporariorum Westwood (Homoptera: Aleyrodidae، تأثیر رژیم‌های غذایی گوناگون، و نیز ذخیره‌سازی پارازیتویید فوق در دمای کم، بر طول عمر و کارایی آن بررسی گردید. اختلاف میانگین طول عمر این پارازیتویید میان تیمارهای محلول 15% آب و عسل، محلول 10% آب و عسل، محلول 15% ساکارز و عسلک مگس سفید گلخانه از یک سو، با تیمارهای آب مقطر و شاهد (بدون آب و ماده غذایی) از سوی دیگر، در سطح 1% معنی‌دار بود. تغییر در غلظت محلول آب و عسل به میزان 5%، تأثیری در طول عمر پارازیتویید نداشت. نبودن اختلاف معنی‌دار بین میانگین تیمارهای عسلک و ساکارز 15% احتمالاً به خاطر تشابه نسبی این دو ماده از نظر ارزش غذایی است.

ذخیره‌سازی پوره‌های پارازیته مگس سفید گلخانه حاوی شفیره‌های 1-2 روزه پارازیتویید در دمای 1± 8 درجه سانتی‌گراد بر درصد خروج و کارایی زنبورهای حاصل تأثیر داشت. چهار تیمار، شامل شفیره‌های زنبور درون پوره‌های سن چهارم مگس سفید گلخانه در دمای 1± 8 درجه سانتی‌گراد بـرای مدت 5، 15، 25 و 35 روز ذخیره شدند. تـیمار شاهد شامل شفیره‌هـایی بـود کـه در دمای معمولی اتـاق (4± 24 درجه سانتی‌گراد) تا زمان خروج حشرات کامل پارازیتویید نگهداری می‌شد. پوره‌های میزبان توسط حشرات کامل پارازیتویید حاصل از تمام تیمارها پارازیته شدند. میانگین شمار پوره‌های پارازیته در تیمارهای 5 و 15 روز شاهد، در سطح آماری 1% اختلاف معنی‌دار نشان نداد.