مصرف کودهای شیمیایی ازته در کشت ذرت (.Zea mays L) بر پایه اندازه‌گیری ازت قابل جذب خاک، می‌تواند باعث کاهش میزان مصرف کودهای ازته و آلودگی محیط زیست، به ویژه آب‌های زیرزمینی و آشامیدنی شود. هدف‌های این پژوهش عبارت بود از: ۱) تعیین غلظت بحرانی ازت نیتراتی خاک در مرحله ۴-۶ برگی، ۲) بررسی چگونگی توزیع ازت نیتراتی در خاک، ۳) تعیین میزان ازت مورد نیاز ذرت دانه‌ای، ۴) تعیین میزان ازت نیتراتی باقی مانده در خاک پس از برداشت محصول و ۵) استفاده از کلروفیل‌متر دستی در ارزیابی وضعیت ازت گیاه. آزمایش در شرایط مزرعه و به صورت کرت‌های خرد شده در چارچوب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار، در دو ایستگاه پژوهشی باجگاه و کوشکک (استان فارس)، در سال ۱۳۷۶ اجرا گردید. کرت‌های اصلی شامل شاهد و سه سطح ۶۰، ۱۲۰ و ۱۸۰ کیلوگرم ازت در هکتار از منبع کودی اوره بود. در مرحله ۴-۶ برگی، هر کرت اصلی به دو کرت فرعی تقسیم شد، و در یکی از دو کرت فرعی کود ازته به میزان ۶۰ کیلوگرم در هکتار به عنوان سرک به خاک اضافه، و از کرت فرعی دیگر به عنوان شاهد استفاده گردید.
نتایج نشان داد که در مرحله ۴-۶ برگی، غلظت بحرانی ازت نیتراتی در عمق صفر تا ۳۰ سانتی‌متری برای عملکرد نسبی حدود ۹۰ درصد، در خاک باجگاه ۱۲-۱۴ و در خاک کوشکک ۸-۱۰ میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بود. بیشترین ضریب تعیین میان عملکرد دانه ذرت با ازت نیتراتی در عمق صفر تا ۳۰ سانتی‌متری، در خاک باجگاه در نمونه خاک کف، و در خاک کوشکک مربوط به نمونه مرکب خاک کف و شانه بود. در دو منطقه بیشترین محصول دانه ذرت حدود ۱۴ تن در هکتار با ۵/۱۵ درصد رطوبت بود، که با کاربرد ۱۲۰ کیلوگرم ازت به صورت پیش کشت و ۶۰ کیلوگرم ازت سرک به دست آمد، که حدود نصف مصرف کشاورزان منطقه می‌باشد. بیشترین غلظت ازت نیتراتی باقی‌مانده در خاک پس از برداشت محصول، در خاک باجگاه و کوشکک به ترتیب ۲۴ و ۱۸، و کمترین آن ۶/۲ و ۳ میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بود. بیشترین محصول دانه ذرت هنگامی به دست آمد که عدد خوانده شده توسط کلروفیل متر در قسمت میان برگ و در مرحله خمیری شدن دانه، در دو منطقه مورد مطالعه برابر با ۴۹ بود. به طور کلی، به نظر می‌رسد میزان ازت مصرفی به وسیله کشاورزان منطقه بیش از حد مورد نیاز ذرت است.
