علوم آب و خاک

برای بررسی اثر بیماری‌زایی قارچ Verticillium lecanii روی شته نخودفرنگی (Acyrthosiphon pisum) از فرم تجارتی قارچ (ورتالک) استفاده گردید. پوره‌های سن دوم شته نخودفرنگی با غلظت‌های 10⁴، 10⁵، 10⁶، 10⁷ و 10⁸ کنیدی در میلی‌لیتر قارچ و تیمار شاهد با آب مقطر و ماده خیس‌کننده Tween-80 محلول‌پاشی شد. هر غلظت با 30 شته و در سه تکرار بررسی گردید. شته‌های تیمار شده در دمای 1±23 درجه سانتی‌گراد، رطوبت نسبی 3±97% و دوره نوری 8:16 ساعت (نور : تاریکی) نگهداری و روی ساقه‌های یونجه پرورش یافتند. واحدهای آزمایشی به طور روزانه و به مدت 12 روز نمونه‌برداری، و حشرات مرده و پوره‌های تازه متولد شده از روی گیاه حذف گردید.

فراورده ورتالک تلفات چشم‌گیری در شته‌های تیمار شده ایجاد کرد، به طوری که میانگین درصد مرگ و میر از 93/6±55/45% در غلظت 10⁴ کنیدی در میلی‌لیتر به 45/4±55/95% در غلظت 10⁸ کنیدی در میلی‌لیتر افزایش یافت. LC₅₀ محاسبه شده 10⁴×14/5 کنیدی در میلی‌لیتر بود، که نشان‌دهنده بیماری‌زایی زیاد قارچ روی شته نخودفرنگی است. مقادیر LT₅₀ با استفاده از آزمون بقا برای غلظت‌های 10⁵، 10⁶، 10⁷ و 10⁸ کنیدی در میلی‌لیتر، به ترتیب 10، 8، 5/6 و 5 روز محاسبه شد. برای غلظت 10⁴ کنیدی در میلی‌لیتر مقدار LT₅₀ در طول مدت بررسی به دست نیامد. مقادیر آهنگ تولیدمثل ویژه (R₀) با افزایش غلظت کنیدی کاهش چشم‌گیری یافت. میانگین مقدار R₀ از 38/5±15/28 در شاهد به 81/1±15/5 در غلظت 10⁸ کنیدی در میلی‌لیتر کاهش پیدا کرد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که ورتالک می‌تواند به عنوان عامل کنترل کننده موثری برای شته نخودفرنگی محسوب گردد. پژوهش‌های تکمیلی در شرایط طبیعی، و نیز ارزیابی این فراورده علیه آفات دیگر توصیه می‌شود.